Những trận mưa lũ kéo dài vừa qua đã gây ra tình trạng sạt lở nghiêm trọng tại khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Nhiều tuyến đường giao thông trọng yếu bị chia cắt, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân và việc di chuyển trong vùng. Bài viết sẽ phân tích chi tiết nguyên nhân, mức độ thiệt hại cũng như các biện pháp ứng phó trước tình hình mưa lũ phức tạp hiện nay.
Tình hình mưa lũ và nguyên nhân gây ngập lụt
Trong thời gian gần đây, khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ trải qua những đợt mưa lớn kéo dài không ngừng, làm gia tăng nguy cơ ngập úng tại nhiều nơi. Các hồ thủy điện trên dòng sông chính đồng loạt xả tràn nhằm điều tiết nước khiến lượng nước đổ về hạ du tăng cao, tạo nên áp lực lớn cho hệ thống thoát nước tự nhiên. Kết hợp với địa hình đồi núi phức tạp và đất đá dễ bị sạt lở, tình trạng ngập lụt cùng các sự cố sạt lở diễn ra ngày càng nghiêm trọng hơn. Những yếu tố này đã tạo thành một chuỗi phản ứng tiêu cực gây khó khăn lớn cho sinh hoạt và đi lại của người dân trong vùng.
Mưa lớn kéo dài kết hợp thủy điện xả tràn
Đợt mưa liên tục trong nhiều ngày với lượng mưa đo được ở mức kỷ lục đã làm cho các hồ chứa thủy điện ở Tây Nguyên phải tiến hành xả tràn để giảm áp lực an toàn cho công trình. Việc xả tràn này tuy cần thiết nhưng lại dẫn đến việc dòng chảy xuống các con sông hạ lưu dâng cao đột ngột, làm bùng phát các điểm ngập lụt mới cũng như khiến sạt lở đất diễn biến phức tạp hơn. Thời điểm này, các khu vực thấp trũng và vùng ven sông trở nên cực kỳ nhạy cảm với nguy cơ bị cô lập do nước dâng cao vượt mức quy chuẩn.
Khu vực bị ảnh hưởng chính Đăk Lăk Gia Lai Khánh Hòa Lâm Đồng
Tây Nguyên gồm các tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai cùng khu vực Nam Trung Bộ như Khánh Hòa và Lâm Đồng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đợt mưa lũ này. Những điểm dân cư tập trung đông đúc, mạng lưới giao thông quan trọng cùng hệ thống thủy lợi đều chịu tác động trực tiếp từ thiên tai. Các huyện miền núi thuộc khu vực này gặp phải nhiều vụ sạt lở đất đá làm tê liệt giao thông cục bộ và đe dọa đến an toàn tính mạng của người dân sinh sống quanh đó.
Tác động đến đời sống người dân và giao thông
Việc nhiều tuyến đường bị ngập sâu hoặc hư hỏng do sạt lở đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động đi lại của người dân cũng như vận tải hàng hoá thiết yếu trong vùng. Người dân phải đối mặt với nguy cơ thiếu hụt nguồn cung cấp thực phẩm và thuốc men khi các điểm trung chuyển bị cách ly. Sự khó khăn trong việc tiếp cận y tế cấp cứu cũng gia tăng tiềm ẩn nguy cơ xảy ra các hậu quả nghiêm trọng trong trường hợp khẩn cấp. Ngoài ra, việc học tập của học sinh cũng bị gián đoạn do nhiều trường học không thể tổ chức lớp học bình thường do mưa lớn kéo dài.
Thực trạng sạt lở và hư hỏng tại các tỉnh Tây Nguyên
Sạt lở đất đá xảy ra ở nhiều địa phương thuộc Tây Nguyên khiến đời sống người dân thêm phần gian nan. Tình trạng này không chỉ phá huỷ hạ tầng giao thông mà còn đe doạ sự ổn định môi trường sống, gây thiệt hại về tài sản và con người. Các địa phương đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc khắc phục hiện trường và tái thiết cơ sở vật chất nhằm phục hồi điều kiện sinh hoạt bình thường.
Đăk Lăk ngập nặng cầu Lò Gốm sập hoàn toàn và các tuyến đường bị xói lở
Tình trạng sạt lở tại xã Tuy An Đông
Tại tỉnh Đăk Lăk, nhiều khu vực ghi nhận tình trạng ngập sâu kéo dài khiến đời sống người dân hết sức khó khăn. Cầu Lò Gốm – một trong những cây cầu quan trọng phục vụ lưu thông trong vùng – đã bị sự cố sạt hoàn toàn do nước cuốn trôi nền móng và thân cầu. Những đoạn đường dẫn lên cầu cũng chịu cảnh xói mòn nghiêm trọng, gây chia cắt giao thông cục bộ. Việc sửa chữa cầu Lò Gốm đang được ưu tiên nhưng dự kiến mất nhiều thời gian do thiệt hại rất lớn.
Tình trạng sạt lở tại xã Tuy An Đông
Gia Lai sạt lở đầu cầu Quý Đức trên tuyến Trường Sơn Đông
Hư hỏng tại đầu cầu Quý Đức trên đường Trường Sơn Đông
Gia Lai là một trong những địa phương chịu thiệt hại đáng kể vì mưa lớn kết hợp với địa hình phức tạp đặc trưng của vùng núi phía tây Tây Nguyên. Đầu cầu Quý Đức trên quốc lộ Trường Sơn Đông đã xuất hiện tình trạng sạt nền nghiêm trọng khiến lớp nhựa mặt đường bị cuốn trôi hoàn toàn. Vị trí này trở thành điểm nghẽn giao thông nghiêm trọng, hạn chế lưu thông xe máy và ô tô qua lại cho đến khi có biện pháp khắc phục triệt để được triển khai.
Hư hỏng tại đầu cầu Quý Đức trên đường Trường Sơn Đông
Lâm Đồng nứt gãy và chia cắt tuyến đường Đan Phượng – Tân Thành sạt lở đèo Mimosa và đèo khác quanh Đà Lạt
Tuyến đường chính bị chia cắt do sạt lở đất đá
Các điểm sạt lở quanh vùng Đà Lạt
Tỉnh Lâm Đồng ghi nhận nhiều điểm nứt gãy kéo dài tạo nên vết chai đất rộng trên tuyến đường nối xã Đan Phượng với Tân Thành khiến xe cộ không thể qua lại được. Các đoạn đèo nổi tiếng như Mimosa hay Prenn quanh thành phố Đà Lạt cũng chịu cảnh thân đất đá tuột xuống mặt đường gây ách tắc giao thông liên tục. Điều kiện thời tiết thất thường khiến việc xử lý hiện trường gặp nhiều khó khăn khi lượng mưa chưa giảm rõ rệt.
Tuyến đường chính bị chia cắt do sạt lở đất đá
Tình trạng giao thông bị chia cắt và thiệt hại do mưa lũ
Mưa lớn kéo dài cùng với sự cố sạt lở đã khiến mạng lưới giao thông tại Tây Nguyên và Nam Trung Bộ chịu tổn thất nặng nề. Hàng loạt tuyến đường huyết mạch tạm thời không thể vận hành bình thường hoặc phải đóng cửa nhằm đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu đi lại mà còn làm đình trệ quá trình vận chuyển hàng hóa thiết yếu phục vụ đời sống sinh hoạt cũng như sản xuất kinh doanh của địa phương.
Các tuyến đường cầu cống bị hư hỏng và ngập úng kéo dài
Nhiều đoạn quốc lộ, tỉnh lộ cùng hệ thống cầu cống nhỏ trên địa bàn Tây Nguyên – Nam Trung Bộ đều ghi nhận tình trạng xuống cấp nghiêm trọng hoặc bị ngập nước trong suốt thời gian dài sau mưa lớn. Hạn chế khả năng tiếp cận nhanh chóng giữa các khu vực dân cư cũng như làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông do mặt bằng trơn trợt hoặc mất ổn định nền móng công trình. Chính quyền địa phương đã phối hợp cùng đơn vị chuyên trách thường xuyên kiểm tra đánh giá mức độ an toàn để quyết định phương án xử lý phù hợp.
Vùng Tam Giang Tuy An và xã Tuy An Đông bị cô lập hoàn toàn
“Vùng Tam Giang thuộc huyện Tuy An cùng xã Tuy An Đông từ lâu được xem là điểm nóng về nguy cơ cô lập mỗi mùa mưa bão đến do vị trí nằm thấp gần kênh rạch nhỏ dễ dàng ngập sâu khi triều cường kết hợp mưa to kéo dài.” Năm nay tình hình vẫn không ngoại lệ khi nước lên nhanh khiến mọi liên kết bên ngoài của hai khu vực này gần như mất hoàn toàn. Việc tiếp tế vật tư cần thiết cũng như hỗ trợ y tế đang gặp phải thách thức lớn đòi hỏi sự vào cuộc khẩn cấp từ các lực lượng chức năng.
Ảnh hưởng trên tuyến đường sắt Bắc – Nam đoạn Nha Trang – Cây Cầy Khánh Hòa
Tuyến đường sắt Bắc – Nam qua Khánh Hòa bị hư hỏng nghiêm trọng
Một phần nền móng của tuyến đường sắt Bắc – Nam đoạn chạy qua tỉnh Khánh Hòa đã bị nước xoáy mạnh cuốn trôi tới gần 10 mét chiều dài ngay trước khu vực ga Cây Cầy – Nha Trang. Sự cố này làm gián đoạn lịch trình tàu chặng chính gây khó khăn cho vận tải hành khách cũng như vận chuyển hàng hóa của ngành Đường sắt toàn quốc trong một thời gian không xác định cho tới khi được xử lý hiệu quả.
Tuyến đường sắt Bắc – Nam qua Khánh Hòa bị hư hỏng nghiêm trọng
Tỉnh lộ 708 đoạn qua xã Phước Hậu Ninh Thuận hư hỏng do xói mòn
“Ngoài những vị trí nổi bật thì một số đoạn tỉnh lộ nhỏ hơn như TL708 qua xã Phước Hậu (Ninh Thuận) cũng chứng kiến hiện tượng xói mòn lan rộng khiến mặt bằng thi công xuống cấp nhanh chóng.” Đây là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông nếu không được xử lý kịp lúc đồng thời tạo áp lực lên ngân sách dành cho công tác duy tu bảo trì trên toàn vùng miền Trung – Tây Nguyên hiện nay.
Ý nghĩa và vai trò của các tuyến giao thông quan trọng trong vùng
“Hệ thống giao thông đóng vai trò then chốt giúp kết nối liên vùng theo hướng ngang – dọc, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội đồng thời đảm bảo quốc phòng an ninh cho Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.” Các tuyến chính góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển hàng hóa nông sản, nguyên liệu công nghiệp cũng như đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng gia tăng của người dân sinh sống trải rộng trên phạm vi khá lớn của vùng miền núi này.
Đường Trường Sơn Đông huyết mạch nối các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ
Đường Trường Sơn Đông là một trong những tuyến giao thông chiến lược mang tính huyết mạch cao giúp liên kết hiệu quả giữa các tỉnh thuộc Tây Nguyên với duyên hải Nam Trung Bộ. Với chiều dài trải rộng qua nhiều địa hình hiểm trở, con đường này không chỉ thuận tiện trong lưu chuyển hàng hóa mà còn giữ vai trò quan trọng về quân sự khi cần thiết bảo vệ an ninh biên giới nội địa.
Tầm quan trọng về quốc phòng và phát triển kinh tế vùng Tây Nguyên
Việc duy trì hoạt động ổn định của hệ thống giao thông góp phần nâng cao khả năng thích ứng linh hoạt trong công tác phòng chống thiên tai đồng thời thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển bền vững. Đồng thời, đây còn là yếu tố then chốt giúp nâng cao hiệu quả quản lý quốc phòng tại khu vực miền núi rộng lớn với nhiều điểm khó tiếp cận do đặc thù địa hình phức tạp.
Tình trạng thường xuyên chịu thiệt hại do địa hình chia cắt và mùa mưa bão
Bất kể vai trò quan trọng thế nào thì hệ thống giao thông nơi đây vẫn luôn đối diện với áp lực từ thiên nhiên đặc biệt là mùa mưa bão gây thiệt hại liên tục cho những công trình thiết yếu. Địa hình phân chia mạnh bởi dãy núi cao cùng hệ thống suối khe chằng chịt tạo điều kiện thuận lợi để xảy ra hiện tượng sạt đất đá hoặc ngập úng kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành bình thường của mạng lưới này.
Giải pháp tạm thời và khắc phục hậu quả mưa lũ
Trước thực trạng thiệt hại nặng nề do mưa bão gây ra, các cơ quan chức năng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm ứng phó kịp thời đồng thời chuẩn bị kế hoạch phục hồi tổng thể cho giai đoạn hậu thiên tai. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, lực lượng cứu hộ cứu nạn cùng đơn vị quản lý hạ tầng là yếu tố quyết định giúp ổn định tình hình nhanh chóng nhất có thể nhằm giảm thiểu tối đa tổn thất về con người cũng như tài sản vật chất.
Các phương án ứng phó khẩn cấp sau khi nước rút ở các khu vực ngập sâu
Ngay khi nước rút xuống mức an toàn ở những vùng từng ngập sâu, ưu tiên hàng đầu là tiến hành rà soát đánh giá mức độ thiệt hại để có hướng xử lý xác đáng nhất nhằm tránh nguy cơ tái phát hay xảy ra tai nạn bất ngờ cho dân cư đi lại sau đó. Việc dựng biển cảnh báo hoặc phân luồng giao thông tạm thời được triển khai nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mọi người khi lưu thông qua những đoạn vẫn còn tiềm ẩn rủi ro cao.
Công tác sửa chữa khôi phục các tuyến đường cầu cống bị hư hỏng
Song song với đó là kế hoạch sửa chữa nhanh chóng những điểm công trình cơ sở vật chất quan trọng nhất từng chịu thiệt hại nhằm khôi phục khả năng lưu thông một cách tối ưu nhất theo từng ưu tiên cụ thể dựa vào mức độ ảnh hưởng tới đời sống dân sinh cũng như phát triển kinh tế – xã hội chung của từng tỉnh thành trong khu vực.
Hướng dẫn phương tiện lưu thông qua cung đường thay thế như đèo Tà Nung tỉnh lộ 725 để đảm bảo an toàn
Do một số đoạn chính vẫn chưa khắc phục xong hoặc đang được sửa chữa nên lực lượng chức năng chủ động hướng dẫn người tham gia giao thông sử dụng các cung đường thay thế uy tín như đèo Tà Nung thuộc tỉnh Lộ 725 nhằm tránh nguy hiểm tiềm ẩn khi di chuyển qua những nơi đang có dấu hiệu nguy hiểm hay có lịch trình sửa chữa công trình diễn ra bất cứ lúc nào để đảm bảo hành trình được suôn sẻ và an toàn nhất có thể.
Kết luận về ảnh hưởng nghiêm trọng của mưa lũ ở Tây Nguyên Nam Trung Bộ
Mưa lũ gây sạt lở nghiêm trọng ở Tây Nguyên – Nam Trung Bộ đã để lại hậu quả nặng nề về cả vật chất và tinh thần cho người dân nơi đây. Mạng lưới giao thông quan trọng liên tục chịu tổn thương làm gián đoạn sinh hoạt thường nhật cùng hoạt động kinh tế – xã hội phát triển vốn đang còn nhiều khó khăn đặc thù của vùng miền núi cao nguyên này. Việc triển khai đồng bộ các biện pháp ứng phó khẩn cấp song song với kế hoạch sửa chữa nâng cấp hệ thống giao thông là giải pháp then chốt giúp phục hồi nhanh chóng môi trường sống bình thường cũng như thúc đẩy xây dựng phát triển bền vững sau thiên tai.
